Ayrık otu
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Plantae (Bitkiler)
Bölüm: Magnoliophyta(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Liliopsida(Bir çenekliler)
Takım: Poales
Familya: Poaceae (Buğdaygiller)
Cins: Elytrigia
Tür: E. repens
Binominal adıElytrigia repen
(L.) Desv. ex Nevski Sinonimler
Agropyron repens, Elymus repens,Triticum repens
Ayrık otu (Elytrigia repens), buğdaygiller (Poaceae) familyasından Asya, Kuzey Afrika ve en çok Avrupa'da bulunan bir bitki türü.
]Morfolojik özellikleri :Çok yıllık, yayılıcı köksaplara sahip bir otsu bitkidir. 40-80 cm uzunluğa çıkabilen, 3-4 nodlu dik veya kalkık uçlu gövdesi vardır.
Yaprak kını tüylü dip kısmı haricinde tüysüzdür. Kısa dilcikler 0,5 mm uzunlukta ince ve kulakçıklar zarımsı yapıdadır. Yassı yapraklar 10-20 cm uzunluk ve 5-10 mm genişlikte olup üst yüzeyi kaba tüylü fakat alçak kısımları tüysüzdür.
Çiçek kurulu dik başak 10-18 cm uzunluk ve 8-15 mm genişliktedir. İnternodlar genellikle 10-15 mm uzunluğunda olur. Çiçekteki her bir başçık 5-6 floret (çiçekçik) barındırır. Mızrak biçimindeki dış kavuz 10-15 mm uzunlukta, 5-6 damarlı tüysüzdür. Alt iç kavuz, üst iç kavuzdan uzunca yaklaşık 5 mm uzunluğunda 2 sırtlı ve kısa sert tüylüdür. Şekli mızraksı-diktörgen 5-6 damarlı; sarı başçıklı (anter) ve kılçıklar 2 mm uzunluğundadır.
Ekonomik önemi
Yüksek protein ve nişasta içermesinden dolayı en değerli yem bitkilerinden biri olarak kabul edilir. Ayrık otu en çok at ve koyunlar tarafından sevilerek yenir. Düşük lif oranı ve tatlı tadı nedeniyle öncelikli olarak büyükbaş hayvanlarının beslenmesinde kullanılır. Ayrıca toprak ve su koruma ile bentleri kuvvetlendirmek amacıyla ekimi yapılır. Diğer yandan kısa sürede ürün alanını işgal ederek sorun yaratabilir.
Tıbbi kullanımı :Ayrık otu, Klasik Yunan döneminden bu yana bitkisel ilaç olarak kullanılmıştır. Hasta köpeklerin toprağı kazarak kökleri yediği bilinir. Orta Çağ'da iltihaplı idrar hastalıklarının tedavisinde kullanılmıştır. Ayrıca antiseptik özellikleri vardır.
Tarla ayrığı rizomları polisakkarit bir madde olan tritisin ile uçucu yağ, yapışkan bitki sıvısı, potasyum, salisilik asit, saponin ve mikrop kırıcı bazı maddeleri içerir.
� İdrar yolları enfeksiyonlarının iyileştirilmesinde, sistit (mesane iltihabı) ve prostatitte (prostat iltihabı) etkili olur.
� İdrar söktürücüdür.
� Kanı ve bedendeki toksik maddeleri temizler.
� Böbrek ve mesane taşlarının atılmasına yardımcı olur.
� Bedeni güçlendirici bir toniktir.
Bu etkileri sağlamak üzere, tarla ayrığının rizomlan ilkbahar mevsiminde ya da sonbaharın başlarında toprağı kazılarak sökülür. Yıkanarak iyice temizlenir. Gölgede ya da güneşte kurutulur. Kurutulmuş rizomdan 2 tatlı kaşığı alınır, l bardak suyla kaynama noktasına kadar ısıtılır. Daha sonra ateş kısılarak 10 dakika daha ısıtma sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir. Ancak, tadı çok kötü olduğundan bal, limon ya da naneyle tatlandırılır.
� Tarla ayrığı ayrıca egzama ve cilt hastalıklarının iyileştirilmesinde etkili olur.
� Romatizma ağrılarını hafifletir.
Bu etkilerinden yararlanmak için, yukarıda tarifi verilen dekoksiyon, şikayet edilen yerlere dıştan uygulanır.
Varyete ve alt türler :Üç alt tür ve iki varyetesi bilinmektedir.
Elytrigia repens subsp. repens. en çok yayılış yapan taksondur.
Elytrigia repens subsp. repens var. repens. genellikle kılçıksız veya kılçıklı, çok kısa.
Elytrigia repens subsp. repens var. aristata. Kılçıklı, 15 mm uzunluğunda.
Elytrigia repens subsp. elongatiformis (Drobow) Tzvelev (syn. Elytrigia elongatiformis (Drobow) Nevski). Orta ve güneybatı Asya, güneydoğu Avrupa (Ukrayna).
Elytrigia repens subsp. longearistata. Batı Çin
Kaynak:
744r.wikipedia.org/wiki/Ayr%C4%B1k_otu
.jpg)